niedziela, 19 czerwca 2016

Kolorowe zabawki ludowe. Tradycje.


W Polsce istnieje kilka ośrodków produkcji  zabawki ludowej, które uważa się za tradycyjne. Ośrodki te, były inspirowane wzornictwem żywieckim (ośrodek żywiecki), najstarszym. Zwyczaj wyrobnictwa  sięga prawdopodobnie XVIII - XIXw. Tradycja produkcji przechodziła z pokolenia na pokolenie. Charakterystyczne są zabawki z drewna. Wykonywano je przy użyciu prostych narzędzi. Wzory i technika były i są własnością rodzinną. Każde kolejne pokolenie wprowadzało swoje modyfikacje, głównie dotyczące kolorystyki i zdobnictwa. Do najstarszych zabawek należą: taczki, wózki, kołyski, sześcienne grzechotki i karety z konikami. Później pojawiły się koniki na kółkach, poruszające się na kijku karuzele, „klepoki”, dziobiące się kogutki, koniki zwane "wyścigowcami", drewniane ptaszki.  


Dawniej zabawki były jednym ze źródeł utrzymania rodziny. Początkowo sprzedawane na jarmarkach, dzięki wędrownym kupcom, kolorowe zabawki żywieckie docierały do odległych miejsc w Polsce. Stopniowo zaczęły powstawać nowe ośrodki zabawki ludowej. Najbardziej znane to:
·      kielecki – koniki, bryczki, karuzele, motyle na kiju, Baby Jagi, kogutki na wodę, gliniane zwierzęta;
·     myślenicki – m.in. samoloty, ciężarówki;
·     rzeszowski – fujarki, pukawki, dzięciołki, strażaki, koniki, karuzele, wozy z trajkotkami;
·     krakowski – gliniane dzwonki, lajkoniki, grzechotki, bączki, postacie kiwające się i wspinające się na słup;
·     lubelski – ptaki z trzepoczącymi skrzydłami, koniki, taczki i kółka osadzone na dyszelku;
· podlaski – kołyski, łóżeczka dla lalek i konie na biegunach. (prosty kształt, jednolita kolorystyka, ubogie wzornictwo).

Obecnie, tradycję produkcji zabawek ludowych kultywuje się dzięki Centrum Zabawkarstwa Ludowego i Warsztatom Twórczym, gdzie pod okiem instruktorów - twórców ludowych można uczyć się rzemiosła. Ponadto zabawki można zobaczyć na wystawach w sknsenach, w muzeach zabawki ludowej, na kiermaszach rzeźby i zabawki.